Stjórnarmyndunarviðræður ganga hættulega hægt Andrés Ingi Jónsson skrifar 18. október 2021 12:00 Formenn stjórnarflokkanna telja, einhverra hluta vegna, að stjórnarmyndunarviðræður þeirra gangi vel. Samt eru viðræðurnar nú þegar búnar að taka þrjár vikur - og virðast enn eiga nokkuð í land. Þetta er lengri tími en þurfti í allar stjórnarmyndunarviðræðurnar fyrir fjórum árum - þar sem þó var verið að semja frá grunni, en ekki bara um áframhald samstarfs eins og nú. Árið 2017 voru flokksráð búin að samþykkja stjórnarsáttmála 19 dögum eftir að óformlegar viðræður formanna hófust. Þessi rosalegi hægagangur endurspeglar augljósa núningspunkta á milli stjórnarflokkanna, núningspunkta sem var margvarað við í kosningabaráttunni. Fyrstu vikurnar eftir kosningar virðast hafa snúist um að leysa úr ágreiningi stjórnarflokkanna um stór mál sem strönduðu á síðasta kjörtímabili. Þarna er ekki rætt um framtíðarsýn, heldur horft stíft í baksýnisspegilinn. Gamall áróður í grænum álpappír Grænu málin - náttúruvernd, loftslagið og orkan - eru augljóslega ásteytingarsteinn á milli stjórnarflokkanna. Þetta var öllum augljóst fyrir kosningar. Grænu málin hafa alltaf verið erfið á milli stjórnarflokkanna, en eru orðin mun flóknari eftir að Sjálfstæðisflokkurinn tók upp á því að vefja gömlu stóriðjustefnunni sinni í grænan álpappír. Áfram vill flokkurinn botnvirkja náttúru Íslands, en núna undir því yfirskini að það sé í þágu orkuskipta. Sú græna ríkisstjórn sem við þurfum á þessum tímapunkti verður nefnilega aldrei til á milli þeirra þriggja flokka sem ræða málin makindalega í ráðherrabústaðnum í dag. Ungir umhverfissinnar sýndu það svart á hvítu: Tveir af þessum þremur flokkum fengu algjöra falleinkunn fyrir sýn sína á umhverfismál. Og þær tafir sem einkenna stjórnarmyndunarviðræðurnar kunna að reynast dýrkeyptar. Þingið situr og bíður - loftslagið sett í frost Það var alltaf ljóst að kosningar að hausti myndu þrengja að þingstörfunum. Fyrir áramót bíður Alþingis, eins og venjulega, það stóra verkefni að samþykkja fjárlög. Þau setja rammann um rekstur ríkisins allt næsta ár, setja stefnuna fyrir samfélagið. Hver vika sem formenn stjórnarflokkar taka sér í að togast á um áframhaldandi stjórnarsamstarf er vika sem þinginu er haldið frá störfum - fórna sjö daga vinnu við fjárlög og annað sem þarf að klára fyrir áramót. En það er fleira sem situr á hakanum vegna stjórnarmyndunarviðræðna. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna, COP26, fer fram eftir um tvær vikur og mikilvægi hennar verður seint ofmetið. „Síðasta tækifærið til að tækla loftslagsbreytingar,” eins og Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, sagði á Hringborði norðurslóða á dögunum. Á COP26 er ætlast til að ríki heims mæti, taki stöðuna fimm árum eftir samþykkt Parísarsáttmálans og auki metnað sinn í loftslagsmálum. Það sé nauðsynlegt ef við ætlum að auka líkurnar á að ná markmiði Parísarsamkomulagsins um að halda hlýnun Jarðar innan við 1,5°C. Allt stefnir hins vegar í að Ísland mæti með rækilega úreld markmið. Metnaður í skiptum fyrir atkvæði Í byrjun árs tilkynnti umhverfisráðherra uppfærð markmið til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Fyrir utan þann trassaskap að það gerðist heilu ári á eftir áætlun þá var ekki um að ræða sjálfstæð markmið fyrir Ísland, heldur ætlaði ríkisstjórnin að skýla sér á bakvið sameiginleg markmið Evrópusambandsins. Þó að samstarf við ESB í loftslagsmálum skipti miklu máli, þá verður Ísland að hafa sjálfstæðan metnað og ganga lengra. Við þingmenn tókumst á um metnað í loftslagsmálum á þingfundi í vor. Stjórnarliðar voru ósammála okkur um að Ísland þyrfti sjálfstætt losunarmarkmið en aðeins nokkrum vikum síðar, eða í kosningabaráttunni sjálfri, skiptu Vinstri græn um takt. Það var ekki fyrr en tilgangurinn var að sækja sér atkvæði sem umhverfisráðherra tók undir kröfuna um að Ísland ætti að lögfesta sjálfstætt markmið um samdrátt í losun - þó að stjórnarliðar hafi síðast í júní fellt tillögu Pírata þess efnis í þingsal. Skemmtileg tilviljun.En nú er hætt við að þessi aukni metnaður sem Vinstri græn fundu í kosningabaráttunni týnist í stjórnarmyndunarviðræðum. Í stað þess að láta málefnin ráða för og mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eiga mesta málefnalega samleið með þeim vilja Vinstri græn frekar mynda ríkisstjórn með loftslagsskussum. Og hvernig sem fer, þá eru hverfandi líkur á að umhverfisráðherra mæti með eitthvað nýtt á loftslagsráðstefnuna í nóvember - ráðstefnuna sem munu skipta öllu fyrir framhald baráttunnar við loftslagsbreytingar. Þannig missir Ísland mikilvægt tækifæri úr höndunum. Tækifæri til að sýna metnaðarfulla og skýra stefnu á alþjóðavísu, vera þannig fyrirmynd og hvetja alþjóðasamfélagið áfram. Stíga þau stóru grænu skref sem nauðsynleg eru innan lands og utan. Vera land grænu tækifæranna. Höfundur er þingmaður Pírata Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Andrés Ingi Jónsson Skoðun: Kosningar 2021 Píratar Alþingiskosningar 2021 Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Sjá meira
Formenn stjórnarflokkanna telja, einhverra hluta vegna, að stjórnarmyndunarviðræður þeirra gangi vel. Samt eru viðræðurnar nú þegar búnar að taka þrjár vikur - og virðast enn eiga nokkuð í land. Þetta er lengri tími en þurfti í allar stjórnarmyndunarviðræðurnar fyrir fjórum árum - þar sem þó var verið að semja frá grunni, en ekki bara um áframhald samstarfs eins og nú. Árið 2017 voru flokksráð búin að samþykkja stjórnarsáttmála 19 dögum eftir að óformlegar viðræður formanna hófust. Þessi rosalegi hægagangur endurspeglar augljósa núningspunkta á milli stjórnarflokkanna, núningspunkta sem var margvarað við í kosningabaráttunni. Fyrstu vikurnar eftir kosningar virðast hafa snúist um að leysa úr ágreiningi stjórnarflokkanna um stór mál sem strönduðu á síðasta kjörtímabili. Þarna er ekki rætt um framtíðarsýn, heldur horft stíft í baksýnisspegilinn. Gamall áróður í grænum álpappír Grænu málin - náttúruvernd, loftslagið og orkan - eru augljóslega ásteytingarsteinn á milli stjórnarflokkanna. Þetta var öllum augljóst fyrir kosningar. Grænu málin hafa alltaf verið erfið á milli stjórnarflokkanna, en eru orðin mun flóknari eftir að Sjálfstæðisflokkurinn tók upp á því að vefja gömlu stóriðjustefnunni sinni í grænan álpappír. Áfram vill flokkurinn botnvirkja náttúru Íslands, en núna undir því yfirskini að það sé í þágu orkuskipta. Sú græna ríkisstjórn sem við þurfum á þessum tímapunkti verður nefnilega aldrei til á milli þeirra þriggja flokka sem ræða málin makindalega í ráðherrabústaðnum í dag. Ungir umhverfissinnar sýndu það svart á hvítu: Tveir af þessum þremur flokkum fengu algjöra falleinkunn fyrir sýn sína á umhverfismál. Og þær tafir sem einkenna stjórnarmyndunarviðræðurnar kunna að reynast dýrkeyptar. Þingið situr og bíður - loftslagið sett í frost Það var alltaf ljóst að kosningar að hausti myndu þrengja að þingstörfunum. Fyrir áramót bíður Alþingis, eins og venjulega, það stóra verkefni að samþykkja fjárlög. Þau setja rammann um rekstur ríkisins allt næsta ár, setja stefnuna fyrir samfélagið. Hver vika sem formenn stjórnarflokkar taka sér í að togast á um áframhaldandi stjórnarsamstarf er vika sem þinginu er haldið frá störfum - fórna sjö daga vinnu við fjárlög og annað sem þarf að klára fyrir áramót. En það er fleira sem situr á hakanum vegna stjórnarmyndunarviðræðna. Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna, COP26, fer fram eftir um tvær vikur og mikilvægi hennar verður seint ofmetið. „Síðasta tækifærið til að tækla loftslagsbreytingar,” eins og Nicola Sturgeon, fyrsti ráðherra Skotlands, sagði á Hringborði norðurslóða á dögunum. Á COP26 er ætlast til að ríki heims mæti, taki stöðuna fimm árum eftir samþykkt Parísarsáttmálans og auki metnað sinn í loftslagsmálum. Það sé nauðsynlegt ef við ætlum að auka líkurnar á að ná markmiði Parísarsamkomulagsins um að halda hlýnun Jarðar innan við 1,5°C. Allt stefnir hins vegar í að Ísland mæti með rækilega úreld markmið. Metnaður í skiptum fyrir atkvæði Í byrjun árs tilkynnti umhverfisráðherra uppfærð markmið til loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna. Fyrir utan þann trassaskap að það gerðist heilu ári á eftir áætlun þá var ekki um að ræða sjálfstæð markmið fyrir Ísland, heldur ætlaði ríkisstjórnin að skýla sér á bakvið sameiginleg markmið Evrópusambandsins. Þó að samstarf við ESB í loftslagsmálum skipti miklu máli, þá verður Ísland að hafa sjálfstæðan metnað og ganga lengra. Við þingmenn tókumst á um metnað í loftslagsmálum á þingfundi í vor. Stjórnarliðar voru ósammála okkur um að Ísland þyrfti sjálfstætt losunarmarkmið en aðeins nokkrum vikum síðar, eða í kosningabaráttunni sjálfri, skiptu Vinstri græn um takt. Það var ekki fyrr en tilgangurinn var að sækja sér atkvæði sem umhverfisráðherra tók undir kröfuna um að Ísland ætti að lögfesta sjálfstætt markmið um samdrátt í losun - þó að stjórnarliðar hafi síðast í júní fellt tillögu Pírata þess efnis í þingsal. Skemmtileg tilviljun.En nú er hætt við að þessi aukni metnaður sem Vinstri græn fundu í kosningabaráttunni týnist í stjórnarmyndunarviðræðum. Í stað þess að láta málefnin ráða för og mynda ríkisstjórn með flokkunum sem eiga mesta málefnalega samleið með þeim vilja Vinstri græn frekar mynda ríkisstjórn með loftslagsskussum. Og hvernig sem fer, þá eru hverfandi líkur á að umhverfisráðherra mæti með eitthvað nýtt á loftslagsráðstefnuna í nóvember - ráðstefnuna sem munu skipta öllu fyrir framhald baráttunnar við loftslagsbreytingar. Þannig missir Ísland mikilvægt tækifæri úr höndunum. Tækifæri til að sýna metnaðarfulla og skýra stefnu á alþjóðavísu, vera þannig fyrirmynd og hvetja alþjóðasamfélagið áfram. Stíga þau stóru grænu skref sem nauðsynleg eru innan lands og utan. Vera land grænu tækifæranna. Höfundur er þingmaður Pírata
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun