Dómarinn í skjalamálinu harð­lega gagn­rýndur

Aileen M. Cannon skipaði saksóknurum Jack Smith, sérstaks rannsakanda dómsmálaráðuneytisins, og verjendum Trumps á mánudaginn að leggja fram tillögur að leiðbeiningum til kviðdómenda sem byggja á tveimur mismunandi sviðsmyndum, þegar réttarhöldin fara fram.

Lagasérfræðingar segja í samtali við Washington Post að báðar sviðsmyndirnar sem Cannon leggi fram í skipun sinni túlki bæði lögin sem um ræðir og staðreyndir málsins á rangan hátt. Þá er þetta ferli um leiðbeiningar til kviðdómenda eitthvað sem fer fram mun seinna í málaferlunum, eftir að réttarhöld eru hafin, í langflestum tilfellum.

Þessar sviðsmyndir snúast um andstæðar túlkanir á lögum sem nefnast Presidential records act eða PRA. Þessi lög segja öll opinber gögn í Hvíta húsinu tilheyra ríkinu og að þau eigi að afhenda til Þjóðskjalasafns Bandaríkjanna.

Lög þessi voru samin eftir að Richard Nixon, fyrrverandi forseti, reyndi að eyða opinberum gögnum sem tengdust Watergate hneykslinu. Lögmenn Trumps halda því fram að lögin hafi gert Trump kleift að skilgreina opinber gögn og leynileg sem hans einkaeign. Það hafi hann sjálfkrafa gert þegar hann tók þau til Flórída.

Sjá einnig: Um­deild­ur dóm­ar­i sem Trump til­nefnd­i stýr­ir rétt­ar­höld­un­um

Trump hefur þó ekki verið ákærður á grunni þessara laga. Hann hefur ekki verið ákærður vegna opinberra gagna sem hann tók heldur leynilegra, á grunni njósnalaga Bandaríkjanna. PRA-lögin koma málinu í raun ekki við, samkvæmt einum viðmælanda WP.

„Hann var ekki ákærður fyrir að taka úrklippur úr dagblöðum. Hann var ákærður fyrir að taka skjöl sem voru merkt sem leyndarmál,“ sagði Jason Baron, sem stýrði meðal annars lagadeild Þjóðskjalasafns Bandaríkjanna á árum áður.

„Eins og drottningin í Lísu í Undralandi virðist Cannon ætla að biðja kviðdómendur um að trúa á minnst tvo ómögulega hluti fyrir morgunmat,“ sagði Baron.

„Það fyrsta er að forseti geti upp á sitt einsdæmi ákveðið að háleynileg skjöl tilheyri honum, af því hann ákvað að eiga þau. Hitt er að hann geti forðast ákæru á grunni njósnalaga því hann ákvað að þessi leynilegu skjöl væru hans eign undir PRA-lögunum. Í báðum tilfellum er dómarinn alfarið að rangtúlka lögin.“

Sjá einnig: Trump í dómsal í Flórída

Æðri dómstóll hefur þegar komist að þeirri niðurstöðu í öðru en tengdu máli að Trump hafi ekki getað gert leynileg skjöl hans einkaeign. Lögin leyfi það ekki.

Skipuð í embætti af Trump

„Á mínum þrjátíu árum sem dómari hef ég aldrei séð skipun sem þessa,“ sagði annar viðmælandi, fyrrverandi alríkisdómari frá Kaliforníu.

„Það sem hún hefur beðið þá um að gera er mikið áhyggjuefni,“ sagði annar fyrrverandi alríkisdómari frá Massachusetts. Sá sagði Cannon gefa fjarstæðukenndum málaflutningi byr undir báða vængi og að hún væri að tefja málaferlin óþarflega mikið.

Cannon var skipuð í embætti af Donald Trump árið 2020. Tilnefning hennar var svo staðfest af Repúblikönum í öldungadeild Bandaríkjaþings níu dögum eftir að Trump tapaði forsetakosningunum gegn Joe Biden.

Þegar Trump tilnefndi hana var Cannon tiltölulega reynslulítil en Trump hefur í gegnum árin nokkrum sinnum reynt að fá hana til að halda utan um málaferli gegn sér. Síðan hún tók við þessu máli hefur hún verið harðlega gagnrýnd fyrir úrskurði sem hafa þótt Trump í vil og jafnvel undarlegir.

Einn viðmælandi WP, fyrrverandi alríkisdómari, sagði að Smith þyrfti að reyna að fá Cannon vísað frá málinu, sem saksóknarar reyna einkar sjaldan. Hann sagði Smith geta bent á undarlega úrskurði hennar og ákvarðanir, augljósar tafir og annað sem vísaði til augljósrar hlutdrægni.

Aðrir viðmælendur sögðu að þröskuldurinn fyrir slíku væri allt of hár. Bæði varðandi reglur dómstóla og starfsvenjur dómsmálaráðuneytisins. Ólíklegt væri að Smith gæti losnað við Cannon.

Tafir ofan á tafir

Langt er síðan Cannon hitti verjendur og saksóknara til að ræða hvenær réttarhöldin ættu að fara fram. Þau eru ein af fjórum sem Trump stendur frammi fyrir. Upprunalega ákvað hún að hefja réttarhöldin þann 20. maí en það er ekki lengur hægt.

Saksóknarar hafa farið fram á að réttarhöldin hefjist í byrjun júlí en lögmenn Trumps krefjast þess að þau hefjist ekki fyrr efn eftir kosningarnar í nóvember eða í fyrsta lagi í ágúst.

Trump og lögmenn hans hafa lagt mikið púður í það að reyna að tefja réttarhöld í öllum málunum. Takist honum að tefja réttarhöldin fram yfir kosningar og sigri hann Joe Biden, gæti hann beitt völdum embættisins til að stöðva málaferlin gegn honum eða jafnvel náða sjálfan sig.

Þá hefur Trump náð nokkrum árangri í þessari viðleitni sinni, eins og sjá má hér að neðan.

Hæstiréttur gagnrýndur fyrir að hjálpa

Hæstiréttur Bandaríkjanna hefur verið gagnrýndur fyrir að hjálpa Trump að tefja málaferlin. Þegar Trump var bannaður á kjörsíðum í Colorado og Maine höfðu dómarar hæstaréttar hraðar hendur og úrskurðuðu Trump í vil, rétt í tæka tíð fyrir forval Repúblikanaflokksins í þessum ríkjum og öðrum.

Sjá einnig: Ríkjum ekki heimilt að úti­loka Trump

Dómararnir hafa hins vegar dregið lappirnar þegar kemur að því að úrskurða um hvort Trump njóti algerrar friðhelgi frá lögsókn vegna brota sem hann er sakaður um að fremja þegar hann var forseti.

Lögmenn Trumps hafa meðal annars sagt að forseti gæti látið hermenn myrða pólitíska andstæðinga sína og ekki væri hægt að sækja þá til saka fyrr en búið væri að ákæra þá fyrir embættisbrot og víkja úr embætti, jafnvel þó viðkomandi væri ekki lengur forseti.

Það mál snýr að árásinni á þinghúsið og viðleitni Trumps til að halda völdum, þó hann hafi tapað forsetakosningunum 2020. Jack Smith krafðist þess strax að hæstiréttur tæki málið fyrir í flýti en því var neitað og þurfti málið að fara hefðbundið áfrýjunarferli, þar sem alltaf hefur verið úrskurðað gegn Trump.

Þegar dómarar hæstaréttar samþykktu svo að taka málið fyrir fékk það ekki flýtimeðferð og er ekki úrskurðar að vænta fyrr en í lok júní. Í millitíðinni má ekki hefja réttarhöldin gegn Trump.

Það gerir verulega ólíklegt að hægt verði að rétta yfir Trump fyrir forsetakosningarnar í nóvember.

Sex af níu dómurum hæstaréttar voru skipaðir forseta úr Repúblikanaflokknum og þar af þrír af Trump sjálfum.