Foreldrakulnun og vinnustaðurinn

Ef það eru einhverjar áhyggjur sem sækja að, til dæmis fjárhagsáhyggjur, nýtir hugurinn oft frítímann að kvöldi til að velta sér upp úr þeim. Oft þannig að fólk verður andvaka eða upplifir truflun á svefni.

Foreldrakulnun (e. parental burnout) er staðreynd. Og kannski þarf enginn að verða hissa því margir kannast við ofangreinda lýsingu.

Niðurstöður rannsóknar sem gerð var árið 2018, sýna að tæplega tveir þriðju útivinnandi foreldra segjast hafa upplifað kulnun. Svarendur rannsóknarinnar voru um tvö þúsund foreldrar í Norður Ameríku.

Helstu niðurstöður voru eftirfarandi:

• 63% útivinnandi foreldra segjast hafa upplifað tímabil kulnunar
• 40% þessa hóps, sögðu kulnunina hafa verið alvarlega
• 40% útivinnandi foreldra sögðu tilfinningu um kulnun draga úr lífsgæðum sínum og ánægju
• 49% útivinnandi foreldra telja kulnun hafa haft áhrif á heilsu sína

En er foreldrakulnun ekki einkamál fjölskyldna?

Nei því samkvæmt niðurstöðum sömu rannsóknar, sögðust um 30% foreldra að skýring kulnunar eða tilfinningar um örþreytu væri samtvinnuð, þ.e. skýrast af áskorunum vinnu og foreldrahlutverksins.

Einkenni foreldrakulnunar lýsa sér meðal annars á eftirfarandi hátt:

• Foreldrar upplifa kvíða og áhyggjur sem viðvarandi líðan
• Foreldrar eiga erfitt með að njóta til fulls frístunda og samvista með fjölskyldunni
• Foreldrar upplifa afköst sín í starfi ekki nægilega góð og finnst oft erfitt að halda einbeitingu í vinnu

Að vera útivinnandi foreldri er erfitt. Álagið er oft mikið á báðum vígstöðvum, í vinnu og heima fyrir. 

Að ná jafnvægi einkalífs og vinnu reynist líka oft flóknari en það hljómar.

Mögulega kallar nútímasamfélagið líka á fleiri áskoranir fyrir útivinnandi foreldra en áður. 

Að minnsta kosti sýndu niðurstöður rannsóknarinnar að 90% útivinnandi foreldra telja það erfiðara í dag að ala upp börn í samanburði við þegar þau voru sjálf börn.

Þau atriði sem útivinnandi foreldrar nefndu sérstaklega að væru erfiðari í dag en áður voru:

• Samfélagsmiðlum fylgir álag og truflun sem ekki var til staðar áður (29%)
• Í dag er algengara en áður að báðir foreldrar séu í fullu starfi (27%)
• Í dag er algengara að börn/fjölskyldur séu að takast á við einhvers konar áskoranir í hegðun eða tilfinningum (geðröskunum). Hér má til dæmis hægt að nefna ADHD, ADD, kvíða, félagsfælni og fleira (24%)
• Samanburður, samkeppni og að reyna að halda ákveðinni stöðu eða ásýnd í samfélaginu er álag. Einelti er alvarleg hætta (21%)
• Meiri áhyggjur í dag af ýmsum hættum sem geta steðjað að börnum (18%)

Það sem foreldrar geta gert

Hér eru nokkur ráð sem mælt er með fyrir útivinnandi foreldra, sem eru að upplifa foreldrakulnun eða samsvörun við ofangreindar lýsingar:

1. Að foreldrar setji sér skýr mörk á milli vinnu og einkalífs
2. Að foreldrar gefi sér tíma til að skilja, hvetja og vera til staðar fyrir börnin sín þar sem hvert barn er metið sem sjálfstæður karakter sem þarf sinn tíma, sinn skilning og sína umönnun
3. Að foreldrar gefi sér tíma til að hafa gaman, gera eitthvað skemmtilegt fyrir sjálfan sig og upplifa gleði og ánægju
4. Að setja reglur heima fyrir um notkun snjalltækja

Það sem vinnuveitendur geta gert

Það segir sig sjálft að hagur vinnuveitenda felst í því að starfsfólkinu þeirra líði sem best. Hér eru því nokkur ráð fyrir stjórnendur að huga að:

1. Að þekkja einkenni foreldrakulnunar. Sem dæmi um birtingamyndir á vinnustað má nefna að viðkomandi starfsmaður virðist oft pirraður (33%), þreyttur (25%) eða eiga oftar í erfiðleikum með að leysa úr verkefnum (17%)
2. Að opna umræðu um foreldrakulnun. Til dæmis með því að tala opinskátt um það álag sem fylgir því að vinna samhliða að starfsframanum, að byggja upp heimili og ala upp börn. Auka á umræðu um jafnvægi einkalífs og vinnu og mikilvægi hvíldar
3. Að auka á sveigjanleika í starfi þegar það er hægt. Þessi umræða er reyndar að aukast í kjölfar Covid því innlendar og erlendar rannsóknir eru að sýna vísbendingar um að vinnuvika margra muni breytast í einhvers konar 3-2-2 fyrirkomulag, þ.e. að vinna á vinnustaðnum þrjá daga í viku, í fjarvinnu tvo daga í viku og frí tvo helgardaga. Að ræða aukinn sveigjanleika í samhengi við umræðu um foreldrakulnun gæti verið ágætis leið fyrir stjórnendur að fara og það sama gildir ef umræða er tekin um styttingu vinnuvikunnar
4. Að sýna fjölskyldufólki stuðning. Þar skiptir miklu að útivinnandi foreldrar upplifi vinnustaðinn sinn þannig að hann sé fjölskylduvænn. Þar ríki til dæmis skilningur á aðstæðum sem gætu komið upp, svo sem veikindi barna. Eins að stuðla að jafnvægi heimilis og vinnu, til dæmis með því að senda ekki tölvupósta utan vinnutíma og fleira.