Ufsagrýlur: þrjár stjörnur

Leikhús ***

Ufsagrýlur

Eftir Sjón

Sýnt í Hafnarfjarðarleikhúsinu

Leikarar: Aðalbjörg Árnadóttir, Árni Pétur Guðjónsson, Hjálmar Hjálmarsson, Erling Jóhannesson, Birna Hafstein, Orri Huginn Ágústsson, Magnús Örn Sigurðsson, Huld Óskarsdóttir, Gísli Björn Heimisson, Halldór Magnússon, Júlía Hannam, Magnús Örn Sigurðsson, Rúnar Örn Marinósson. Leikmynd: Móeiður Leifsdóttir.Búningar: Myrra Leifsdóttir. Leikgervi: Ásta Hafþórsdóttir. Tónlist/hljóðmynd: Stilluppsteypa. Grímur: Þórður G. Þorgeirsson. Kvikmynd og vinnsla mynda: Guðbergur Davíðsson, Konráð Gylfason. Ljósmyndun: Snorri Gunnarsson.

Endurhæfing og tilraunaspítali. Hrottalegar fangabúðir og hver er ábyrgur fyrir þeim? Urðu heilar þeirra, sem svindluðu og bröskuðu, átu gull og tróðu kókaíni í nefið á sér, að hnoðmör? Það eru margar áleitnar spurningar sem fléttast inn í þau ótal atriði sem fyrir augu ber í sýningunni Ufsagrýlur.

Meðan þulið var hér upp úr guðspjalli græðginnar voru svo kallaðar leiðtogabækur vinsælar. Nú eru þær jafn hallærislegar og legghlífar leikfimiskynslóðarinnar. Við hefur tekið nýtt listform eða ismi í bókmenntum og leikritaskrifum, hrunflæði. Líklega munu fræðimenn framtíðar líta á þetta sem einhverja hrynjandi og svar með flottum viðskeytum. Í Hafnarfjarðarleikhúsinu er hrunið sviðsett með mörgum samsettum myndum í sýningu Lab Loka-hópsins undir styrkri stjórn Rúnars Guðbrandssonar. Það er texti eftir ljóðskáldið Sjón sem liggur til grundvallar, texti sem á köflum snerist gegn sjálfum sér þannig að framganga verksins leið fyrir það.

Leikmyndin þjónar ekki aðeins gangi mála heldur er hún ógnvaldur í sjálfu sér. Verur í búrum og lýsingar eða skuggavarp inn í búrin í upphafi lifir svo áfram í öllum leiknum. Þessi köflótti bakgrunnur varð á stundum eins og flísalagður veggur í sterílu sjúkrarými. Þar voru einnig alls kyns tæki og tól sem leiddu hugann á þær slóðir. Lýsingin fyrir ofan búraröðina tók allan tímann þátt í leiknum. Það er Garðar Ólafsson sem útfærði hana.

Fyrir svo utan að samviskan, draugurinn eða hinn innri maður sem birtist við hlið Veigars var bæði töfrandi og svolítill galdur í sjálfu sér. Það var engu líkara en að hreyfanleg glansmynd lifði undir skikkju verunnar. Það var bæði heillandi og smart. Hljóðmyndin var allan tímann ógnandi og jók á áhrifamátt verksins.

Verkið er byggt upp af atriðum sem í byrjun virðast algerlega laustengd en þegar á líður límast saman, þó sú líming hafi nú tekið nokkurn tíma í upphafi. Öskrandi marbendlar, sæskrímsl eða uppvakningar brjótast út úr búrum sínum með ógnarlátum og vaktmenn tilraunaspítalans verða að hafa grímur og hanska til þess að verða ekki fyrir eitrun. Yfirlæknirinn Móra er snemma kynnt til leiks, hún er eins og ýkt mynd af Helgu úr Allo allo sjónvarpsþáttunum um frönsku andspyrnuhreyfinguna. Hún er látin tala með þýskum hreim, sem er ofnotuð klisja en Birna Hafstein er bísperrt og kraftmikil í þessu eintóna hlutverki og á köflum nokkuð fyndin. Aðalbjörg Árnadóttir, sem leikur Nínu eigin­konu fórnarlambsins og framagosans Veigars Mar, nær að heilla áhorfendur upp úr skónum í eintali sínu um það líf sem hún og eiginmaðurinn höfðu lifað áður. Hlutverk hennar er líka af höfundarins hendi þannig að auðveldast er að ljá því kjöt á beinin.

Blásið er til mikillar veislu í Þjóðmenningarhúsinu þar sem svínin koma saman. Með galtargrímur birtist þar skikkjuklætt fólk og einn af aðalgöltunum er gestgjafi kvöldsins og kynnir söngvara sem hann hefur flutt inn frá útlöndum. Erling Jóhannesson bregður upp grátbroslegri mynd af þessu útjaskaða smámenni, leikur hans og gervi með nösina blæðandi var frábær. Eins var Árni Pétur Guðjónsson mjög sterkur í hlutverkinu á grímuballinu, það var líkt og röddin kæmi úr djúpum helli slíkur var styrkurinn.

Orri Huginn Ágústsson fer með hlutverk Veigars Mars sem sigldi öllu í strand en hafði verið svo smart í fylgd forseta og framagosa. Hann er fangi í eigin líkama spastískur og heilabilaður og fyrst og fremst minnislaus. Það er alveg greinilegt hvert höfundur vill hér fara með þessum atriðum og Orri skilaði þessu hlutverki vel en atriðin voru bara allt of löng.

Hjálmar Hjálmarsson er flottur sem Georg skipstjóri, skipstjóri á skipi sem siglir undir fölsku flaggi. Allur sá kafli hefði þó mátt missa sín, en það er jú sem kunnugt er ótrúlega erfitt að slátra góðum eigin hugmyndum. Hverjar eru þessar ufsagrýlur? Eru það afturgöngur sem sitja klofvega uppi á burstum bæja okkar, eru það við eða þið, hverjir eru hinir seku?

Leikhópurinn Lab Loki hefur hér sett saman áhugaverða sýningu, gervin voru þrekvirki, búningar flottir, minnið um hænuna sem verpir gullegginu fær sinn sess í stólpípukaflanum þar sem menn bíða í ofvæni eftir að geta leitað að gulli í lortinum sem er svo fallega um talað að hann verður að lordi eða lávarði. Grímur Þórðar G. Þorgeirssonar voru mjög góðar og þjónuðu verkinu.

Elísabet Brekkan

Niðurstaða: Mikið er lagt í þessa margbreytilegu sýningu.